Eén van de manieren om vogeltrek en andere vogel gerelateerde fenomenen te bestuderen is het ringen. In Tauvo, een klein gehucht op zo'n 50km van Oulu, wordt er al sinds de jaren 70tig van vorige eeuw geringd. Matti werkt hier al sinds 1976 en krijgt graag bezoek over de vloer, deze kans kon ik dus niet laten liggen! Bereid je voor op een portie storytelling, iets wat niet bepaald in mijn comfort zone ligt, maar een Erasmus uitwisseling dient om deze te verbreden.
EEN IDENTITEITSKAART VOOR VOGELS
Sinds 1899 worden er vogels geringd voor allerlei wetenschappelijke doeleinden. Het was de Deen Ch. Mortensen die hiermee van start ging door een honderdtal spreeuwen van een ring te voorzien om na te gaan waar ze hun tijd doorbrachten. In de daaropvolgende jaren werd de techniek populairder en populairder.
Een vogelring kan je een beetje vergelijken met een identiteitskaart van de vogel. Een ring bevat een code die je kunt vergelijken met een rijksregisternummer en vaak ook vermelding van de plaats waar de vogel geringd werd. Het nadeel van metalen ringen is dat je de vogel meestal moet hervangen om de ring te kunnen aflezen. Om dit probleem deels op te lossen worden er ook opvallende – plastic – kleurringen gebruikt. Nog een stapje verder is het gebruik van grote nekringen bij ganzen of wingtags bij bepaalde grote (roof)vogels.
Om vogels te ringen zijn er mistnetten nodig, dit zijn netten van zeer fijn gaas gemaakt zodat vogels ze niet zien. Een ringer controleert deze netten regelmatig en neemt de gevangen vogels dan mee voor het ringen en enkele metingen (vleugellengte, gewicht,…) waarna de vogel weer vrijgelaten wordt.
Matti Tynjälä ringt al sinds 1976 vogels in Tauvo, welgeteld 45 jaar dus! Matti begon met het ringen in 1974 in het kader van zijn thesis. Het ringen kon hij sindsdien dus niet meer loslaten.
Zelf weet hij ook niet echt waarom het hem zo bezig houdt, het is een passie en dat is moeilijk in woorden uit te drukken. Elke lente begint hij er gewoon opnieuw aan, hoe moeilijk en frustrerend het soms ook kan zijn. Bijvoorbeeld de talloze keren dat hij netten opnieuw moest ophangen omdat de Elanden er doorgelopen hadden. Vogels ringen in Tauvo blijft natuurbeleving pur sang!
De mistnetten worden op regelmatige basis gecontroleerd. Na het bevrijden van de vogels worden ze in afwachting van de metingen in donkere zakjes geplaatst.Doordat vogels geringd worden, kunnen er tal van vragen rond het bestaan van vogels opgelost worden. Hoe migreren vogels vanuit het Noorden naar het Zuiden? Welke gebieden zijn belangrijk voor deze trekvogels. Ook kun je populatie dynamieken nagaan. Welke vogelsoorten gaan achteruit of breiden hun levensgebied juist uit?
Matti merkt vooral een achteruitgang van soorten zoals Matkop (Poecile montanus) en Grauwe Klauwier (Lanius collurio) op. Andere soorten zoals bijvoorbeeld Pimpelmees (Cyanistes caeruleus) of zelfs Blauwstaart (Tarsiger cyanurus) gaan er dan weer op vooruit. De oorzaken verschillen maar het verhaal van de Matkop is wel interessant aangezien deze achteruitgang lijkt samen te hangen met de opkomst van Pimpelmees en Koolmees. Deze twee laatsten lijken hun leefgebied dan weer uit te bereiden dankzij klimaatopwarming, de winters worden hier meer en meer leefbaar.
Bosgors krijgt een metalen ring nadat vleugellengte, staartlengte, gewicht en vetpercentage werd gemeten.'S avonds worden er in Tauvo ook uilen geringd. Hoofdzakelijk gaat het dan om Ruigpootuilen en in mindere mate ook Dwerguil. We hoopten ook op Sperweruil aangezien er een invasie van de westkust in Finland bezig was/is.
In totaal werden er elke avond een 8tal Ruigpootuiltjes gevangen en voorzien van een metalen ring. Ruigpootuilen kunnen bij voedselschaarste flinke afstanden afleggen. Er zijn hervangsten bekend uit het zuiden van Noorwegen. Vaak zijn het jonge vogels of vrouwtjes die zich hieraan wagen.
Ruigpootuilen moeten omwille van hun scherpe klauwen met enige voorzichtigheid geringd worden. Na het vrijlaten bleef één van de uilen het vogelringstation gedurende lange tijd in het oog houden.
WETLANDS, DE MC DONALD'S VOOR TREKVOGELS
Het vogelringstation ligt aan de rand van een enorm wetland, Ulkonokanhietikka genaamd. Je vind hier een mix van berkenopslag, kustgraslanden en enkele ( grotendeels oude) zandduin complexen terug. Het klinkt zeer onwaarschijnlijk, maar er komt in deze regio land bij! Vroeger, tijdens de ijstijden drukte een dik pak ijs op het land. Sinds deze ijskappen gesmolten zijn is de druk op het land verdwenen en stijgt het land ongeveer 8mm per jaar. Hierdoor komen er voor de kust talrijke kleine eilandjes bij. Ook in Tauvo kun je hier gevolgen van zien. Zo kon Matti toen hij hier begon te werken de kale zandstranden nog zien. Door de land uplifting vindt er nu successie plaats en geraken de stuifduinen langzaamaan begroeid. Gaan de weg zag Matti de omgeving meer en meer bebost worden. Begrazing met koeien lijkt voorlopig dweilen met de kraan open.
Uitzicht van op de toren aan het ringstation. Hier zie je hoe het landschap van slikken aan de kustlijn overgaat naar kustgrasland tot berkenopslag met hier en daar zelfs dennen. Er wordt met koeien begra maar dit lijkt de successie niet tegen te houden. Het wetland is een waar eldorado voor vogels. In de zomer komen soorten zoals bonte strandloper, tureluur en tal van eendensoorten hier tot broeden. In de trekperiodes ( augstustus - september en mei) genieten tal van vogels hier van een tussenstop en eten ze hun buikje rond voor ze verder trekken. Zelf was ik wat te laat om de echte trek mee te maken. Desondanks konden we nog wat goudplevieren, bonte strandlopers, bontbekplevieren en een kleine strandloper waarnemen. Wilde zwanen en eenden verzamelden ook massaal in de baai om zich klaar te maken voor de trek. Eenden gebruiken deze plek ook om te ruien, ze wisselen dan van verenkleed en zijn hierdoor wat kwetsbaarder. Zeearenden ( we zagen er vier in een beeld) proberen dan van deze situatie te profiteren en mals hapje te scoren. Een hondertal kraanvogels smukte het hele gebeuren op met hun prachtige geluid, rondbazuinend dat ze vertrokken naar het zuiden.
Goudplevier in winterkleed met een Bonte strandloper opzoek naar wat lekkers in de vochtige kustgraslanden. Een Zeearend is opzoek naar een smakelijke hap.DE LUXE VAN BUITEN OP EEN TOREN TE SLAPEN
Ondanks dat we een super gezellig gebouwtje (inc sauna!) tot onze beschikking hadden koos ik er voor om buiten te slapen. Ik moet toegeven, de nachten waren best koud. Hopelijk helpt de nieuwe slaapzak (comfort -15°C) me een beetje beter warm houden volgende keer. De manier waarop ik de kans kreeg om wakker te worden was zeker de eerste ochtend om duimen en vingers bij af te likken. Rond 7u kwam een groep wilde zwanen luid roepend pal boven mijn slaperige kop vliegen. Het signaal om vol energie op te staan en met open mond van het landschap te genieten.
Heerlijk wakker worden vanop de toren. Op deze manier wakker worden geeft je meer energie dan drie tassen koffie!Eenmaal wakker geworden begon ik met twee Franse Erasmus studenten te zoeken naar vogels. We wilden graag een Korhoen mooi op een topje van een boom hebben, of nog beter een uil! De ochtend begon goed met een Klapekster . Soms een nogal ambetante vogel voor de ringers aangezien deze vogels gevangen vogels uit de netten durven te eten ( net als hermelijnen en tal van uilen). De korhoenders werkten niet echt mee maar na een klein uurtje speuren kreeg ik last van een kortstondige hartritmestoornis. Ik had net mijn eigen Sperweruil gevonden!
En dat net op het moment dat er niemand anders op de toren aanwezig was. Shit, hopelijk vliegt het beest niet weg. Namen roepen vanop de toren leek me niet echt de beste optie dus dan maar hopen dat er iemand snel genoeg Watsapp bekijkt. Een 5tal minuten later hoor ik de deur met een klap dichtgaan. De twee Fransen rennen de toren op - je moet weten dat het hout hier aan het rotten is, ik hield mijn hart vast - gelukkig blijft de vogel zitten en kunnen we er met volle teugen (ondanks de afstand) van genieten. Te ver voor foto's maar wat een moment, de wazige gsm foto toont exact hoe het was, kicken!. De mist trekt van de baai landinwaarts, wat een sprookjesachtig landschap!
Gelukkig konden we de telescoop van Matti gebruiken om vanop de toren naar vogel te speuren. Op zo'n 200meter dat dit prachtbeest dan. Een ontmoeting die smaakt naar meer !De mist trekt van de baai landinwaarts, wat een sprookjesachtig landschap! Het blijft zoeken naar iets extra in de foto. Tot wee vliegende vliegende Wilde zwanen ( heerlijk hoe deze vogels landschappen in Finland direct meer cachet geven) het landschap doorkruisen!
Mijn favoriete foto tot nu toe. Het vat voor mij de ultieme natuurbeleving samen. Wakker worden door de opkomende zon en roepende vogels!Ik had in de vorige blog wat meer achter de schermen foto's beloofd, bij deze een fotootje van hoe een goede avond er uit ziet. Kampvuur, pintje en muziek! Heerlijk om spetterende dagen ( en deze blog) in de natuur zo te kunnen afsluiten!
Bronnen:
Matti Tynjälä